टोमॅटो कलम शेती: रोगमुक्त व अधिक उत्पादन देणारी आधुनिक शेती पद्धत
टोमॅटो कलम शेती: रोगमुक्त व अधिक उत्पादन देणारी आधुनिक शेती पद्धत
टोमॅटो ही भारतातील सर्वाधिक व्यापारी महत्त्वाची पिक आहे. मात्र या पिकावर अनेक रोग, कीड व जमिनीतील समस्या वारंवार दिसतात. अशा परिस्थितीत आधुनिक तंत्रज्ञानाचा उपयोग करणे गरजेचे आहे. त्यापैकी एक महत्त्वाचे तंत्र म्हणजे टोमॅटो कलम. हे तंत्र वापरून आपण रोगप्रतिरोधक, अधिक टिकाऊ आणि जास्त उत्पादन देणारे टोमॅटो पीक घेतो.
टोमॅटो कलम म्हणजे काय?
टोमॅटो कलम म्हणजे दोन वेगवेगळ्या टोमॅटो जातींच्या रोपांचे एकत्रीकरण. यामध्ये एक जातीची मुळे (rootstock) घेतली जातात, जी रोगप्रतिरोधक असते आणि दुसऱ्या जातीचा वरचा भाग (scion), जो चांगले फळ देतो.
टोमॅटो कलमाचे फायदे
- रोगप्रतिकारक क्षमता
- उत्पादनात वाढ
- जमिनीतील आजारांपासून संरक्षण
- पाण्याचा कमी वापर
- रासायनिक फवारणी कमी
कलमासाठी योग्य जाती
Rootstock (मुळे देणारी जात)
| जातीचे नाव | वैशिष्ट्ये |
|---|
| Maxifort | नेमाटोड व बुरशी प्रतिरोधक |
| Beaufort | वाढीस अनुकूल, रोग प्रतिकारक |
| DRO141TX | विविध रोगांविरुद्ध परिणामकारक |
| Estamino | लांब हंगामासाठी उपयोगी |
Scion (फळ देणारी जात)
| जातीचे नाव | वैशिष्ट्ये |
|---|
| Abhinav | गडद लाल रंग, टिकाऊ |
| Heemsohna | मधुर चव, बाजारात मागणी |
| US-440 | फळांची एकसंधता |
| Indam-5 | रोगप्रतिरोधक फळे |
टोमॅटो कलमाच्या पद्धती
- Slant Cut Grafting: 45 अंशात कापून जोडणे.
- Cleft Grafting: Rootstock मध्ये छेद करून Scion बसवणे.
- Tube Grafting: प्लास्टिक ट्यूबने रोपे जोडणे.
योग्य वेळ व वातावरण
- रोपे: 18 ते 22 दिवसांचे
- हंगाम: जुलै–ऑगस्ट व नोव्हेंबर–फेब्रुवारी
- तापमान: 20–25°C
- दमट वातावरण आवश्यक
कलमनंतर काळजी
- 5–7 दिवस अंधाऱ्या जागेत ठेवा
- थोडेसेच पाणी द्या
- हळूहळू प्रकाशात आणा
- क्लिप 7–10 दिवसांनी काढा
व्यवसायाची संधी
- नर्सरी व्यवसाय सुरू करता येतो
- सेंद्रिय शेतीसाठी उपयोगी
- लांब हंगामी उत्पादनासाठी योग्य
कलम रोपांची किंमत
| प्रकार | सरासरी किंमत (प्रति रोप) |
|---|
| सामान्य रोप | ₹0.80 – ₹1.50 |
| कलम रोप | ₹2.00 – ₹5.00 |
टोमॅटो लागवडीसाठी टिप्स
- जमिनीची योग्य तयारी
- ठिबक सिंचन वापरावा
- मल्चिंग करणे फायदेशीर
- कलमाचे स्थान झाकले जाऊ नये
- लागवड अंतर:150*60
उत्पादन तुलना
| प्रकार | रोगप्रतिकार | उत्पादन (टन/एकर) |
|---|
| सामान्य टोमॅटो | कमी | 20–25 टन |
| कलम टोमॅटो | जास्त | 30–40 टन |
शेतकऱ्यांचा अनुभव
"मी माझ्या शेतात 1 एकर कलम टोमॅटो घेतले. उत्पादन ३० टनाहून अधिक मिळाले आणि रोग कमी झाले."
– श्री. संजय देशमुख, नाशिक
निष्कर्ष
टोमॅटो कलम ही एक प्रभावी व आधुनिक शेती पद्धत आहे. योग्य जातींची निवड, काळजी आणि व्यवस्थापन केल्यास तुम्ही सुद्धा जास्त उत्पादन घेऊ शकता.
